Aandachtspunten bij het maken van een macrodoelmatigheidsaanvraag

Wanneer u een aanvraag doet, is het uiteraard van belang om te weten hoe de CDHO deze aanvragen toetst. Hiervoor is het uiteraard nuttig om de Regeling Doelmatigheid 2018 er op na te slaan. Hierin staan de formele toetsingscriteria uiteengezet. Daarnaast zijn alle besluiten van de CDHO openbaar inzichtelijk. In die documenten is te lezen hoe de CDHO de beoordelingscriteria toepast. Of het nu gaat om een 'reguliere' aanvraag of een clusteraanvraag middels een sectorplan. In beide gevallen moet de arbeidsmarktbehoefte worden onderbouwd (kwantitatief en kwalitatief) en moet worden aangetoond dat er nog ruimte is in het aanbod.

Hieronder staan enkele aanvullende aandachtspunten bij het onderbouwen van een macrodoelmatigheidsaanvraag:

Profiel van afgestudeerden
Het is van belang dat duidelijk is wat voor profiel afgestudeerden van een opleiding zullen hebben. Het is immers dit profiel dat wordt getoetst. Bij profiel moet u denken aan: een lijst beroepen waarvoor een afgestudeerde van een opleiding in aanmerking komt en aanvullend het soort vaardigheden die van afgestudeerden verwacht wordt. Het ligt voor de hand, maar het kan geen kwaad om het nog eens te benadrukken: verschillende typen opleidingen worden op verschillende manieren beoordeeld door de CDHO. De verschillende vormen van toetsing worden in de regeling Doelmatigheid 2018 uiteen gezet. Hierover kan ook vrijblijvend advies gevraagd worden (zie contactpagina).

De arbeidsmarktbehoefte: Voldoende banen voor afgestudeerden
In het algemeen is de stelregel dat het voor beroepsopleidingen belangrijker is om een sterke, concrete arbeidsmarktbehoefte te kwantificeren. De behoefte aan afgestudeerden kan zowel kwalitatief, bijvoorbeeld via een selecte groep potentiële werkgevers die de afgestudeerden in dienst zouden nemen, als kwantitatief, bijvoorbeeld door middel van een representatieve steekproef in de doelgroep van potentiële werkgevers, onderbouwd worden.

De opleidingsbehoefte: voldoende instroom voor de opleiding
Een centraal onderdeel van de macrodoelmatigheidsaanvraag, maar ook van de haalbaarheidsvraag, is het aantonen van voldoende instroom. Deze behoefte kan zowel kwalitatief, bijvoorbeeld via een selecte groep potentiële studenten die zich zullen inschrijven, als kwantitatief, bijvoorbeeld door middel van een representatieve steekproef in de doelgroep van potentiële studenten, onderbouwd worden.

Toegevoegde waarde: Een aanvulling op bestaande opleidingsaanbod
Een ander belangrijk punt in de aanvraag voor een nieuwe opleiding is dat de opleiding niet reeds wordt aangeboden en in feite geen nieuwe opleiding is.

Maatschappelijke behoefte
Juist voor opleidingen die gericht zijn op kennis over nieuwe technologieën, nieuwe vaardigheden of nieuwe beroepen kan het soms lastig zijn om de arbeidsmarktbehoefte concreet aan te tonen terwijl er wel een maatschappelijke behoefte is. Bij een maatschappelijke behoefte gaat het om een maatschappelijke ontwikkeling die het belang van het ontstaan van de nieuwe opleiding onderstreept en die zich niet per se vertaalt in een arbeidsmarktbehoefte. Ontwikkelingen die niet te becijferen zijn, maar naar verwachting wel leiden tot een grotere arbeidsmarktbehoefte, vallen onder de kwalitatieve argumenten voor een arbeidsmarktbehoefte. Dit kan een ‘maatschappelijke’ behoefte zijn aan afgestudeerden, maar ook aan de opleiding zelf. Gangbare stukken (liever niet ouder dan 5 jaar) om een maatschappelijke behoefte aan te tonen zijn kamerbrieven, sectorrapporten, (regionale) actie-agenda’s, kennisconvenanten, beleidsagenda’s, topsectorenbeleid etc. Het praktische effect van het aantonen van een maatschappelijke behoefte in een aanvraag is dat de arbeidsmarktbehoefte iets kleiner mag zijn wanneer er een heldere maatschappelijke behoefte bestaat. Er is ‘ruimte’ voor het aanvoeren van andersoortige stukken (bijvoorbeeld krantenartikelen). Van belang is vooral dat (a) de bron een goede naam heeft en toegankelijk is, (b) dat de maatschappelijke ontwikkeling aanwijsbaar te verbinden is met de opleiding en (c) dat het argument goed navolgbaar is.

Aandachtspunten zorgplicht arbeidsmarktperspectief mbo-opleidingen

Arbeidsmarktperspectief
De aangescherpte zorgplicht arbeidsmarktperspectief luidt als volgt: “Het bevoegd gezag zorgt ervoor dat een beroepsopleiding alleen door de instelling wordt aangeboden als er na beëindiging van de opleiding voldoende arbeidsmarktperspectief is voor de deelnemers. Onder arbeidsmarktperspectief wordt in ieder geval verstaan het perspectief voor gediplomeerde schoolverlaters op het binnen een redelijke termijn vinden van werk op het niveau van de gevolgde opleiding.”

Informatie zorgplichten mbo-instellingen
De zorgplichten arbeidsmarktperspectief en doelmatigheid zijn zogeheten doelvoorschriften. De wet geeft mbo-instellingen de ruimte om de zorgplichten zelf in te vullen. Onderwijsinstellingen kunnen deze verantwoordelijkheid in overleg met het (regionale) bedrijfsleven en andere onderwijsinstellingen in de omgeving vormgeven. Voorwaarde is dat het vastgestelde doel ook daadwerkelijk wordt bereikt De Beleidsregel macrodoelmatigheid mbo bevat criteria die de Minister van OCW gebruikt om na te gaan of voldaan wordt aan de zorgplichten arbeidsmarktperspectief.

Samengevat gaat het om de volgende aandachtspunten:

Vinden voldoende gediplomeerden van de opleiding na enige tijd een baan?

Is dit in voldoende mate een baan op het niveau van de opleiding?

Houdt de mbo-instelling rekening met de behoefte aan gediplomeerden van de opleiding op de regionale arbeidsmarkt?

En is die behoefte onderbouwd? Dit geldt ook voor opleidingen die op een bovenregionale of landelijke arbeidsmarkt gericht zijn.

Houdt de mbo-instelling bij het inschrijven van studenten uit oogpunt van arbeidsmarktperspectief voldoende rekening met het aantal inschrijvingen van studenten voor dezelfde beroepsopleiding door andere mbo-instellingen in hetzelfde verzorgingsgebied?

Houdt de instelling rekening met de bijdrage van de opleiding aan doorstroom naar een hoger opleidingsniveau en het hbo?

Zijn er voldoende beroepspraktijkvormingsplaatsen beschikbaar voor alle studenten?

Wordt met de opleiding de toegankelijkheid van onderwijs voor kansarme groepen geborgd? Zie ook de toelichting op de Beleidsregel macrodoelmatigheid beroepsonderwijs.

Lees een interessant rapport (2014) van KBA Nijmegen over de inkadering van de zorgplicht doelmatigheid en het rapport (2019) Evaluatie van de Wet en Beleidsregel macrodoelmatigheid mbo van ResearchNed.